کسی که دست به شایعه سازی می زنه، یا به فکر جیب خودشه و نونش توی همین شایعاته، یا می خواد از یکی انتقام بگیره و دلش خنک بشه، یا حوصله ش سر رفته و می خواد سرگرم بشه...
ولی آدم ساده و از همه جا بی خبری که هر چی رو می شنوه، فوراً توی تاکسی و محیط کار و وبلاگ و صفحه شبکه اجتماعی خودش بازنشر می ده، معمولاً هیچ نفعی از این کارش نمی بره.
همچین آدمی، خودش رو به کارگر بی جیره و مواجب اونایی تبدیل می کنه که نونشون توی همین شایعاته....
هر شایعه ای، یه بُردی داری....
بعضی از شایعه ها، فقط توی یه اداره می پیچنن. مثلاً کم پیش میاد که شایعه رفتن و اومدن آقای الف که مدیر اداره جیمه، جایی غیر از داخل راهرو های همون اداره بپیچه.
برد بعضی از شایعه ها، یه شهر به خصوصه. پاتُ که از اون شهر بیرون بذاری، می بینی خبری از اون شایعه نیست.
شایعه های استانی و ملی هم داریم.
ولی توی عصر اینترنت و ارتباطات، به لطف ایمیل و وبلاگ و شبکه های اجتماعی و خبرگزاری های غیر حرفه ای، ساختن شایعات جهانی هم مث آب خوردن می مونه....
می خوام بگم پیشرفت علم و تکنولوژی و فن آوری، به جای اینکه باعث بشه مردم شایعه ها رو دیر تر و سخت تر باور کنن، شایعه سازی رو آسون تر کرده.
ضمناً شایعه ها، علاوه بر اینکه برد مختلفی دارن، طول عمرشون هم متفاوته.
یه شایعه ممکنه فقط ده دقیقه دووم بیاره، ولی شایعه هایی هم هستن که ممکنه هزار سال دهن به دهن بچرخن.
مثلاً ده ساله، خیلی از ماها فکر می کنیم شعر «بنی آدم» سعدی، یه جایی از سازمان ملل نصب شده.
یا مثلاً بعضی ها فکر میکنن تقویم جهانی سازمان ملل واقعاً یه روزی داره به اسم روز کورش کبیر.
یا هنوز که هنوزه، هر از چند گاهی، بعضی از نشریه ها و وبلاگ ها، نامه چارلی چاپلین به دخترش رو منتشر می کنن. نامه ای که روح چارلی چاپلین و دخترش هم از نوشته هاش بی خبره...
البته لزوماً اینجور نیست که هر چقدر برد یه شایعه بیشتر و طول عمرش زیاد تر باشه، تأثیر اون شایعه مخرب تر باشه.
شایعه وجود بشقاب پرنده ها یا آدم کوتوله ها، بعد از صد سال و با برد جهانی خودش، هنوز کسی رو ورشکست نکرده. ولی یه شایعه ی ده دقیقه ای توی تالار بورس، می تونه زندگی خیلی ها رو به خاک سیاه بنشونه....
همونجور که هفته نامه و روزنامه یش ورزشی و اقتصادی و سینمایی و فرهنگی و عمومی داریم، شایعه ورزشی و اقتصادی و سینمایی و عمومی هم داریم.
یه شایعه ورزشی، حداکثر می تونه این باشه که فلان بازیکن قراره با فلان تیم بره، یا فلانی با فلانی دعواش شده.
شایعه های سینمایی هم بیشتر حول و حوش زندگی خصوصی هنرمندا چرخ می زنن.
همچین شایعه هایی حداکثر می تونن قیمت یه بازیکن یا تیراژ یه مجله زرد رو بالا و پایین ببرن.
ولی یه شایعه اقتصادی یا عمومی می تونه سرنوشت یه جامعه رو به بازی بگیره.
فکر کن فردای قیامت، کی می خواد جواب زن و بچه مردمی رو بده که به خاطر یه شایعه بی اساس، از ترس زلزله ، به شب سرد زمستونی رو توی پارک خوابیدن و سرما خوردن....
هنوز معلوم نیست که کجاها ساخته می شن.
یعنی جنسشون مث جنسای مغازه نیست که وقتی براندازش کنی، ببینی روش نوشته ساخت فلان جا.
ولی مسلماً با اجّی مجّی هم به وجود نمیان و یه جایی درست می شن. ولی کم پیش میاد که زمان و مکان ساخت و نام و نام خانوادگی سازنده اون ها به صورت دقیق معلوم بشه.
داریم راجع به شایعه صحبت می کنیم که هر روز، انواع و اقسام مدل هاش ساخته می شه، ولی بیشتر اوقات، ردی از سازنده هاش به دست نمیاد.
شایعه، مث آتیش می مونه.
مقابل همچین آتیشی، آدما چند دسته می شن.
بعضی ها مث فلز می مونن. فلز، حرارت آتیش رو انتقال می ده، ولی خودش آتیش نمی گیره. اونایی هم که مقابل شایعه مث فلز می مونن، خودشون شایعه رو باور نمی کنن، ولی هر جا می شینن، همون شایعه رو نقل می کنن و باعث انتشارش می شن.
بعضی های دیگه، مقابل شایعه مث چوب می مونن. چوب اگه آتیشی بهش برسه، هم خودش می سوزه، هم چیزای دور و برش رو می سوزونه.
اما، بنازم به اونایی که مقابل شایعه، نارسانای نارسانا هستن. یعنی نه خودشون داغ می شن و می سوزن، نه بقیه رو به داغی و آتیش خودشون می سوزونن. درست مث دسته ی قابلمه که کنار آتیشه، ولی زور آتیش بهش نمی رسه!
