دو استدلال غلط در یک داستان

اولین داستانی که  خدا در قرآن مطرح کرده، داستان خلق آدم و سجده کردن فرشته ها و  سجده نکردن ابلیسه.

توی این داستان، دو تا استدلال مطرح می شه که هر دو تاش در اعتراض به خداست.  اتفاقاً هر دو تاش هم غلطه.

استدلال اول، استدلال فرشته هاست که خودشون ُ برای جانشینی خدا در زمین از آدم شایسته تر می دونن. استدلالشون هم اینه که آدم اهل خونریزی و فساده، ولی ما اهل تسبیح و تقدیس و بندگی هستیم.

صد البته که فرشته ها به خاطر این استدلال غلط شون بد عاقبت نشدن. چون وقتی فهمیدن که اشتباه می کنن، اشتباه خودشونُ قبول کردن.

دقیقاً بر خلاف ابلیس که استدلال اونم غلط بود، ولی حاضر نشد اشتباه خودشُ بپذیره.

**

از استدلال غلط فرشته ها می فهمیم که ممکنه یکی توی خوبی و پاکی و عبودیت، عین فرشته ها باشه. ولی  یه وقتایی هم حرف و استدلالش غلط باشن. برای همینم همیشه به ما گفتن به زننده ی حرف نگاه نکنید،  به خود حرف نگاه کنید و اونُ بسنجید.

خیلی ها به این خاطر گرفتار می شن که فکر می کنن چون یکی خودش آدم خوب و درستیه، پس همه ی حرف هاش هم خوب و درسته.

خدا توی سوره ی زمر فرموده:

بشارت بده به بنده هایی که همه ی حرفا رو گوش می کنن و  دنباله رو بهترینِ اون ها می شن.

دقت کردید؟!

بشارت مال اونائیه که بهترین بودنِ خود حرف و استدلال براشون مهمه، نه اینکه گوینده ی اون حرف و استدلال کیه.

**

ما وقتی می گیم پیامبران و ائمه معصوم هستن، فقط منظورمون این نیست که گناه نمی کنن.

غیر از ائمه و پیامبرها، آدمهای دیگه ای هم بودن که هر چی خدا فرموده، گفتن چشم.

غیر از ائمه و پیامبرها، آدم های دیگه ای هم بودن که هیچ وقت دور گناه نرفتن.

یه معنی عصمت انبیا و ائمه اینه که این بزرگوارها،‌  دچار  سخن  و استدلال اشتباه هم نمی شن.  بقیه، با اینکه ممکنه آدمای خیلی خوبی باشن و هیچ وقت هم گناه نکنن، اما دچار خطاهای منطقی و استدلال های غلط بشن.

به همین دلیله که به جز معصومین، هیچ حرفی رو از هیچ کسی، نمیشه  دربست و چشم بسته قبول کرد.

فرق آدم ها و پنگوئن ها

آدما، غذا می خورن، ماهی ها هم غذا می خورن.

آدما، راه می رن، پنگوئن ها هم راه می رن.

آدما می خوابن، شیرها هم می خوابن.

ولی به احتمال خیلی زیاد، آدما تنها موجودتی هستن که فکر می کنن و  برای خودشون و بقیه، دلیل میارن.

ممکنه  که بعضی از  آدما، عادت های غذایی غلطی داشته باشن، یا عادت راه رفتن  و الگوی خوابیدن شون غلط باشه.

به همین ترتیب، همه ی ما ممکنه توی فکر کردن و استدلال آوردن هم دچار اشتباهاتی بشیم و غلط هایی داشته باشیم.

علم منطق، ابزاریه برای جلوگیری از همین اشتباهات.

 

آدمی که همیشه مطابق نص قانون عمل کنه، هیچ وقت مرتکب هیچ جُرمی نمی شه.

قانون، حد و مرزهایی داره که رعایت اون ها، مانع از ارتکاب جرایم می شن.

حکمای مسلمون هر وقت می خواستن منطقُ تعریف کنن، می گفتن:

منطق، یه ابزار قانونیه. ابزاری که ذهنُ از افتادن در خطای در تفکر حفظ می کنه.

ذهنی که منطقی فکر کنه، هیچ وقت دچار اشتباه و خطا و مغالطه نمی شه.

زبانی هم که منطقی حرف می زنه، هیچ وقت دیگرانُ به اشتباه و خطا نمی اندازه.

منطق، قانونیه که ذهن و زبان،‌ باید بند بند اونُ  به رسمیت بشناسن و مراعات کنن.

 

توی منطق از هیچ چیزی به اندازه ی «تصور» و «تصدیق» بحث نمی شه.

تصور، یعنی فکر کردن به شکل و معنی یه چیز، توی ذهن.

تصدیق هم یعنی باور کردن و قبول کردن یه موضوع.

مثلاً من وقتی می گم «اسب بالدار»، همه ی شما توی ذهن تون، یه اسبُ با یه جفت بال بزرگ تصور می کنید. اما چون  تا حالا هیچ اسبی با بال متولد نشده، هیچ کدوم تون وجود اسب بالدارُ تایید و تصدیق نمی کنید و می گید: اسب بالدار وجود نداره.

دانش منطق میگه: تصور، باید قبل از تصدیق انجام بشه. یعنی هر خبری که می شنویم یا می خونیم، اول باید اونُ پیش ذهن مون تجزیه و تحلیل کنیم. اگه تجزیه و تحلیل ها درست بودن، اون وقت می تونیم اون خبر تصدیق و باور کنیم.

ولی ماها خیلی وقتا این کارُ نمی کنیم. مثلاً وقتی توی اینترنت چیزی می خونیم، یا دوستامون به گوشی ما چیزی می فرستن، قبل از اونکه به درست بودن و  شایعه نبودن اون موضوع فکر کنیم،  همونُ برای ده نفر دیگه ارسال می کنیم.

این یعنی تصدیق کردن، قبل از تصور کردن!

این یعنی یه کار غیر منطقی!